علی (ع) جانِ پیغمبر (ص)

روز «مباهله» یادآور یکی از خصایص امیرالمؤمنین‌علی (ع) است و شایسته است شیعیان و محبان آن حضرت این روز را گرامی بدارند. شکرخدا در سال‌های اخیر بیش‌ازپیش به این روز مبارک توجه شده است.

 

مراد از «خصایص» فضایل اختصاصی هر فرد است و ویژگی خاص امام (ع) که در آیه مباهله (آل‌عمران، ۶۱) بیان شده، این است که علی (ع) نفس رسول‌خدا (ص) و جان آن حضرت است: «هرگاه بعد از علم و دانشى که [درباره حضرت مسیح (ع)]به تو رسیده است، کسانى با تو به محاجه و ستیز برخیزند، به آن‌ها بگو بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم و شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت کنیم و شما هم زنان خود را، ما از نفوس خویش دعوت کنیم و شما هم از نفوس خود، آن‌گاه مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم!»

 

پیرو این دستور الهى، چنان که روایت شده است، رسول‌خدا (ص) درحالى‌که فرزندش حسین (ع) را در آغوش داشت و دست حسن (ع) را در دست گرفته بود و على (ع) و فاطمه (س) نیز همراه او بودند، به‌سوی محل «مباهله» حرکت کرد.

 

قاضی‌نورا... شوشتری در کتاب «احقاق‌الحق» به حدود ۶۰ منبع از اهل‌تسنن اشاره کرده که گفته‌اند آیه مباهله درباره امام‌علی (ع)، حضرت‌فاطمه (س) و حسنین (ع) نازل شده است؛ بنابراین مصداق «ابناءنا» حسنین (ع)، مصداق «نساءنا» حضرت‌زهرا (س) و مصداق «انفسنا» امام‌علی (ع) است و آن حضرت به‌منزله نفس پیامبر (ص) است.

 

به‌قول شاعر، «علی را قدر پیغمبر شناسد/ که هر کس خویش را بهتر شناسد» و به‌قول استاد علی معلم‌دامغانی، «ای به سر افسر علی/ صاحب و سرور علی/ لا فتی الا علی/ سید و مولا علی/ جان علی، سر علی، جان پیغمبر علی...».
اما «مباهله» چیست و چرا این آیه نازل شد؟ «مباهله» درخواست لعن و نفرین الهی برای اثبات حقانیت است و بین دو طرفی رخ می‌دهد که هر کدام ادعای حقانیت دارند. این واژه در تاریخ اسلام به ماجرایی اشاره دارد که در آن رسول‌خدا (ص) پس از مناظره با مسیحیان نجران یمن و ایمان‌نیاوردن آن‌ها، پیشنهاد مباهله داد و آنان پذیرفتند.

 

با این حال مسیحیان نجران در روز موعود که بنابر درست‌ترین گفته‌ها ۲۴ ذی‌حجه سال نهم هجری بوده است، از این کار خودداری کردند، زیرا دیدند که پیامبر (ص) به‌جای اصحاب کهن‌سال خود، عزیزترین کسانش را به‌میدان آورده است و از این رو فهمیدند که پیامبر (ص) به‌حقانیت خود اطمینان دارد و ترسیدند که به‌نفرین این خانواده، عذاب بر آنان نازل شود، پس از مباهله منصرف شدند، اما اسلام نیاوردند و حاضر به پرداخت جزیه شدند.

 

گویا دلیل حضور مسیحیان نجران در مدینه این بوده است که پیامبر (ص) نامه‌ای به اسقف نجران نوشته بوده و در آن نامه از ساکنان نجران خواسته است اسلام بیاورند؛ از این رو مسیحیان تصمیم گرفتند که گروهی ۱۰ نفره را به‌نمایندگی از خود به مدینه بفرستند تا با پیامبر (ص) سخن بگویند و سخنان او را بررسی کنند و به‌گمان خود در مناظره با ایشان پیروز شوند و دین جدید را در برابر مسیحیت مغلوب سازند.

 

هیئت نمایندگی مسیحیان پس از مصالحه با رسول‌خدا (ص) به نجران بازگشتند، اما در منابع شیعه و سنی روایت شده است که مدتی بعد دو تن از بزرگان مسیحیان نجران که از اعضای برجسته همان هیئت نمایندگی بودند، دوباره به مدینه آمدند و با آوردن هدایایی برای پیامبر (ص) مسلمان شدند.

 

در منابع شیعه، برای روز شریف «مباهله» اعمالی ذکر شده است که برخی از آن‌ها از این قرار است: روزه، غسل، پوشیدن بهترین لباس و عطرزدن، اقامه نماز دورکعتی این روز نیم‌ساعت پیش از ظهر که در هر رکعت یک‌بار حمد و ۱۰ بار سوره توحید و ۱۰ بار آیه‌الکرسی و ۱۰ بار سوره‌قدر دارد و خواندن دعای روز «مباهله» که از امام‌صادق (ع) روایت شده است.