صادرات، زیر منگنه کرونا

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ از همان ابتدای سال مشخص بود که امسال صادرات در کشور و به تبع آن استان ما با مشکلات و فشار بیشتری نسبت‌به گذشته همراه است. بروز کرونا و بسته شدن مرز‌ها از یک‌سو و افزایش تحریم‌ها و نوسان بی‌سابقه قیمت ارز ازسوی دیگر اصلی‌ترین اتفاق‌هایی بود که کار را برای تجار ایرانی و به تبع آن خراسانی‌ها از قبل سخت‌تر کرد، تاجایی‌که میزان صادرات استان ما در ۶ ماهه نخست امسال نسبت‌به مدت مشابه سال قبل، از نظر وزن ۳۴ درصد و از لحاظ ارزش ۲۱ درصد کاهش یافت. ۲۹ مهر و روز صادرات بهانه‌ای شد تا به این مقوله مهم اقتصادی و مشکلات و معضلات پیش‌روی صادرکنندگان در شرایط کنونی بپردازیم.

صادرکننده‌ها همیشه با مشکلات بی‌شماری ازجمله قوانین دست‌وپاگیر، بی‌ثباتی در این قوانین، مشکلات گمرکی، بازگشت ارز و... مواجه بوده‌اند، اما امسال با نوسان قیمت دلار و رسیدن آن به مرز ۳۰ هزار تومان، افزایش تحریم‌های پولی و بانکی و بسته شدن مرز‌ها به‌ویژه مرز ترکمنستان که یکی از گذرگاه‌های اصلی صادرات به کشور‌های اوراسیا برای بازرگانان خراسانی است، سختی کار برای تجار دوچندان شده است.
طبق آمار ارائه‌شده ازسوی معاونت هماهنگی اموراقتصادی خراسان‌رضوی، صادرات استان در این مدت، یک‌میلیون‌و۱۷۴هزار تن و به ارزش ۶۱۲میلیون دلار بوده و مهم‌ترین کالا‌های صادرشده شامل زعفران در بسته‌بندی بیش از ۳۰ گرم، میله‌های آهنی یا فولادی، پنبه صنعتی، رب گوجه‌فرنگی، پسته با پوست تازه، کف‌پوش‌ها، گوشت مرغ و خروس و... بوده است.

برای بررسی بیشتر وضعیت صادرات و صادرکننده‌ها در استان به‌سراغ رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌رضوی می‌رویم. محمدعلی امیرفخریان با اشاره به مشکلات حوزه صادرات در سال ۹۹ به شهرآرا می‌گوید: می‌توان دستورالعمل ایفای تعهدات ارزی بانک مرکزی را مهم‌ترین چالش پیش‌روی صادرات دانست، زیرا این دستورالعمل نواقص زیادی دارد و باعث بروز مشکلات برای تجار شده است. او یکی از مشکلات بزرگ این دستورالعمل را ارزش‌گذاری گمرکی می‌داند و اضافه می‌کند: باتوجه‌به تغییرات نرخ ارز و تغییرات قیمت کالا، این ارزش‌گذاری باید اصلاح شود. در سال‌های قبل، ۲۰ درصد از ایفای تعهدات ارزی برای این موضوع درنظر گرفته شده بود و اگر صادرکننده ۸۰ درصد تعهدات خود را ایفا می‌کرد، کافی بود، اما امسال صادرکننده‌ها باید به ۱۰۰ درصد تعهدات ارزی خود عمل کنند.

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت استان می‌افزاید: همچنین الزام افراد به پرداخت بدهی تعهدات ارزی مربوط به سال‌های ۹۷ و ۹۸ با نرخ روز، دیده نشدن سود سرمایه‌گذاران خارجی در بخشی از واحد‌های تولیدی داخلی با هدف صادرات به کشور‌های همسایه، بی‌توجهی به تحقیقات بازار و بازاریابی خارجی، نبود دستورالعمل برای اقلام ورود موقت و... از دیگر نواقص مهم دستورالعمل‌های اخیر است.

امیرفخریان خروج غیررسمی کالا‌های کوچک و باارزش مثل زعفران را از تبعات این دستورالعمل می‌داند و تاکید می‌کند: این دستورالعمل نیاز به بازنگری دارد. برای رفع این نواقص، مکاتباتی را با بانک مرکزی و وزارت صمت انجام دادیم و همچنین این نواقص را از طرف اتاق بازرگانی مشهد به اتاق بازرگانی ایران منعکس کردیم تا از هر دو طریق پیگیری شود.

او در ادامه، درباره اقدامات این سازمان به‌منظور افزایش صادرات می‌گوید: تدوین برنامه‌ای با هدف ارتقای صادرات به ۱۵ کشور همسایه ایران، برگزاری جلسات آموزشی آشنایی تجار با دستورالعمل‌ها و شیوه‌های بازگشت ارز و برگزاری جلسات هفتگی کمیته اقدام ارزی و تعهدات ارزی برای رسیدگی به مشکلات صادرکننده‌ها به‌صورت موردی نیز گوشه‌ای از اقدامات این سازمان برای افزایش صادرات و برطرف کردن مشکلات آن است. وی می‌افزاید: در مدت شیوع کرونا، تعاملات ما از مرز‌های افغانستان ادامه داشت، اما مرز ترکمنستان بسته شد و بعد از بازگشایی نیز به‌دلیل وضع دستورالعمل‌های بهداشتی خاص، هنوز مشکلاتی در مراودات تجاری وجود دارد.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی نیز در گفتگو با شهرآرا می‌گوید: در خراسان رضوی هنوز مزیت‌های صادراتی برای صنایع روستایی، کشاورزی و صنایع دستی و همچنین شوینده‌ها و صنعت فولاد برای کشور‌های آسیای میانه و افغانستان پابرجاست و ما مانند همه مردم ایران، برای بهبود شرایط در این جنگ اقتصادی تلاش می‌کنیم.

محمدحسین روشنک در همان ابتدا به مشکلات بازگشت ارز به کشور برای تجار اشاره می‌کند و می‌افزاید: عقیده ما این است که دولت نباید از تجاری که محصولاتی مانند صنایع کشاورزی، دستی و روستایی را صادر می‌کنند و هیچ یارانه‌ای برای محصولات خود از دولت دریافت نمی‌کنند، توقع بازگشت ارز و فروش آن به دولت را داشته باشد، بلکه باید به تجار اجازه دهد تا از طریق ارز حاصل از این صادرات، کالا‌های دیگری مانند گوشی تلفن‌همراه یا قطعات خودرو را وارد کنند. او ادامه می‌دهد: منبع اولیه برخی کالا‌های صادراتی از معادن کشور است؛ مانند کالا‌های نفتی و فولادی که به نظر ما ارز حاصل از صادرات این کالا‌ها باید به‌صورت مستقیم به دولت داده شود. رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان‌رضوی با انتقاد از روند دریافت تعهدات ارزی ازسوی بانک مرکزی می‌گوید: ما با بخشش بدهی تجاری که پیش از این تعهدات ارزی خود را پرداخت کرده‌اند، مشکلی نداریم، اما این موضوع باعث شده است بازرگانانی که پیش از این خوش‌حساب بوده‌اند، از پرداخت به‌موقع تعهدات خود دلسرد شوند.