شاید پشیمان شوید

انجام بسیاری از مراسم و مناسک مذهبی در ۶ ماه گذشته با الزام به‌رعایت مقررات بهداشتی مقابله با کرونا محدود یا متوقف شده است. اول از همه که خیلی هم دردناک بود، عدم برگزاری مراسم تشییع و ترحیم فوت‌شدگان بود که غمی مضاعف را بر غم ازدست‌دادن عزیزان بر قلوب خانواده‌های داغدار تحمیل می‌کرد. موضوع بعد مراسم فردی و جمعی در زیارت اماکن بود که به‌مسئله‌ای جدی تبدیل شد. عده‌ای چنان میان این مناسک و اصل دینداری ارتباط و ملازمه برقرار کرده بودند که دینداری بدون وجود این مناسک را به‌ذهن خود راه نمی‌دادند. ولی با اظهار نظر مراجع و علما و همراهی حاکمیت و دولت این موضوع مدیریت شد.

 

در ماه‌رمضان نیز این مشکل دوباره سر باز کرد. مراسم افطاری و سپس شب‌های قدر و عید سعید فطر، همگی در حدواندازه‌های بسیار محدودی برگزار شدند. اکنون پس از تعطیلی حج، نوبت به محرم و عزاداری‌ها رسیده است. به‌نظر می‌رسد برخی افراد علاقه دارند که این مورد را متفاوت از موارد قبلی برگزار کنند و نمونه آن تنشی است که اخیرا در شهرری تهران میان این افراد و نیروی انتظامی به‌وجود آمد. برخی افراد در دفاع از برگزاری سنتی این مراسم بدون رعایت پروتکل‌های بهداشتی مدعی شدند که اگر خطری هم دارد مربوط به خودشان است. باید گفت که هم این استدلال و هم اصل انگیزه آنان محل تأمل و مناقشه است. اول اینکه ممنوع‌بودن اضرار بر نفس جزو بدیهیات عقلی و شرعی است. استثنا بر این قاعده مشمول حالت موجود حضور در عزاداری‌ها در شرایط کرونایی نمی‌شود و کسی شرعا حق ندارد با شرکت در این مراسم خود را در خطر ابتلا به بیماری کووید۱۹ قرار دهد که می‌تواند کشنده نیز باشد.

 

ولی دلیل قوی‌تر در رد این دیدگاه این است که اگر فرد با حضور در این مراسم به بیماری کووید ۱۹ مبتلا شود، فقط خودش نیست که در خطر قرار می‌گیرد، بلکه خانواده خود و دیگران را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد. اینجا مسئولیت او چند برابر است و هیچ‌کس برمبنای شرع و عقل اجازه چنین رفتاری را نمی‌دهد؛ رفتاری که جان دیگران را بی‌هیچ‌ضرورتی در خطر قرار دهد. جالب اینکه برخی فق‌ها برای چنین رفتاری مسئولیت کیفری نیز قائل می‌شوند. پس چرا با وجود این دلایل متقن باز هم بر انجام این برنامه‌ها اصرار دارند و دیگران را به‌انجام آن ترغیب می‌کنند؟ احتمالا باید موضوع را با نگرانی آنان از تضعیف بیشتر دینداری مرتبط کرد. این نیز جای نگرانی نیست. کسانی که با تاریخ آشنا هستند، می‌دانند که در ۱۴ قرن گذشته، این نوع مناسک دینی فرازونشیب‌های فراوانی داشته و گاه به‌حد صفر نیز می‌رسیده است.

 

الآن که چنین نیست می‌توان از طریق فضای مجازی یا شیوه‌های دیگر مثل برپاکردن نماد‌های عزاداری و همچنین شرکت در عزاداری‌ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی این مراسم را زنده نگه داشت. دینی که به نیاز‌های واقعی مردم و جامعه پاسخ می‌دهد، با این اتفاقات تضعیف نخواهد شد و حتی اگر شعله کوچکی در زیر خاکستر باشد، دیر یا زود شعله‌ور می‌شود، ولی این رفتار که به‌نام امام‌حسین (ع) و دین، احتمالا مقررات بهداشتی نادیده گرفته شود، بیش از هر اقدام دیگری می‌تواند تضعیف دین را در پی داشته باشد.

این روز‌ها شاهد کاهش مرگ‌ومیر‌های کرونایی هستیم؛ نباید کاری کرد که پس از محرم شاهد افزایش دوباره آن باشیم که در این صورت مردم بدبین خواهند شد. اگر بر اثر این رفتار و رعایت‌نکردن پروتکل‌ها کسانی فوت کنند، مسببان تا پایان عمر باید عذاب‌وجدان سختی را تحمل کنند.