فراگیری کرونا و نفع اقتصادی ایران

اکنون که با چشم‌انداز روشن‌تری درباره کرونا صحبت می‌کنیم، می‌توان گفت ایران یکی از کشور‌هایی است که آسیب نسبتا کمی از این ویروس دیده است؛ آن هم ۲ علت دارد. اول اینکه از ۴۰ سال گذشته و به‌ویژه در ۱۰ سال اخیر و بالاخص آخرین موج تحریم‌هایی که در آن هستیم، ایران در بایکوت کامل اقتصادی و بین‌المللی به‌سر می‌برد. بزرگ‌ترین آسیب کرونا منزوی‌کردن اقتصادهاست. به‌بیان دیگر، این ویروس ارتباطات بین‌المللی را در حوزه اقتصادی تقریبا بریده است. مثال این موضوع می‌تواند صنعت گردشگری باشد. در این راستا اگر گردشگران مذهبی ایران را کنار بگذاریم، گردشگران خارجی کشور کمتر از یک‌میلیون نفر هستند؛ بنابراین آسیب اقتصاد گردشگری خارجی ایران اثری مشابه دیگر کشور‌های گردشگرپذیر ندارد. عامل دوم در این خصوص بهره‌وری است. بهره‌وری اقتصادی ایران حتی پیش از ویروس کرونا هم پایین بوده است. این عامل به ما این امکان را می‌دهد تا بدون آسیب جدی به اقتصاد، فاصله‌گذاری اجتماعی را در محیط‌های کار رعایت کنیم. وضعیت در صنعت کشور نیز همین‌گونه است؛ بنابراین اقتصاد ایران نسبت به غرب آسیب کمتری دیده است. در روز‌های نخست شیوع کرونا پیش‌بینی می‌کردیم که ۲ تا ۳ درصد تولید ناخالص داخلی ایران (معادل ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار) از دست برود، اما اکنون برآورد می‌کنیم که این اتفاق نخواهد افتاد. این در حالی است که کاهش تولید ناخالص داخلی در اروپا و آمریکا بیش از ۵ تا ۶ درصد خواهد بود. به‌همین دلیل برآوردی که از احیای اقتصاد ایران داریم با آنچه از اروپا و آمریکا داریم، متفاوت است. با رشته اقدامات احتیاطی و جبرانی که دولت در پیش گرفته است، چه به‌لحاظ فنی (پزشکی) و چه از منظر اقتصادی، عملکرد ایران در مهار این ویروس نسبت به کشور‌های دیگر بهتر بوده است؛ ضمن اینکه عملکرد دولت در مقایسه با بقیه کشور‌ها نیز قابل قبول است. جمعیت آمریکا ۴ برابر جمعیت ایران است، ولی تولید ناخالص داخلی واقعی این کشور ۱۰ برابر ایران است؛ بنابراین صرف‌نظر از اینکه ایران تحریم است، اگر تعداد کشته‌های ما ۵۰ هزار نفر هم بود، معادل آمریکا بودیم. ولی به آمار‌های دولت اعتماد دارم و فکر می‌کنم قطعا تعداد جانباختگان ناشی از کرونا در کشور کمتر از ۱۰ هزار نفر بوده است. تصور می‌کنم که به مرحله کنترل بیماری رسیده‌ایم یا به آن نزدیک هستیم و اکنون هم بخش مهمی از محدودیت‌های اقتصادی برداشته شده است و بعد از پایان ماه رمضان اقتصاد کشورمان به حالت عادی نزدیک‌تر خواهد شد و از ابتدای تابستان شاهد رشد اقتصادی خواهیم بود. بنابر اطلاعات موجود، اقتصاد ایران از پاییز سال ۹۸ از منطقه رشد منفی خارج و وارد محدوده رشد مثبت شده است و به‌نظر می‌رسد که ویروس کرونا وقفه‌ای ۳ ماهه ایجاد خواهد کرد، ولی از اواخر خرداد دوباره شاهد رشد اقتصادی خواهیم بود. تصور می‌کنم اقتصاد ایران بتواند تا پایان امسال آثار منفی این ویروس را کاملا جبران کند و رشد اقتصاد کشور حداقل به منفی یک‌درصد یا مثبت یک‌درصد برسد. طبق برآورد‌های انجام‌شده، هیچ‌کدام از کشور‌های آمریکایی و اروپایی امیدوار نیستند که رشد اقتصادیشان در سال ۲۰۲۰ احیا شود. در واقع سال ۲۰۲۰ را باید سال ازدست‌رفته‌ای در نظر گرفت که در آن ۵ تا ۷ درصد تولید ناخالص داخلی کشور‌های غربی از بین خواهد رفت. ضمن اینکه رشد اقتصادی بسیاری از حوزه‌ها هرگز به حالت سابق برنمی‌گردد یا احیای آن نیازمند زمان زیادی است؛ مثل مصرف نفت یا گردشگری‌های بین‌المللی. از آنجا که کشور‌های غربی برخلاف ایران به بخش خدماتشان خیلی متکی هستند، آسیب‌های بسیارجدی دیدند. به‌طور کلی بروز ویروس کرونا و جهانگیری آن به‌نفع جمهوری اسلامی ایران تمام شده است؛ به این دلیل که ما کمتر آسیب دیده‌ایم، ولی کشور‌های رقیب مانند عربستان، روسیه، آمریکا، عراق یا اروپا آسیب‌های جدی دیده‌اند و بخش مهمی از تولید ملی آن‌ها از دست رفته است.