بیش از ۶۰ درصد دشت‌های خراسان رضوی همچنان درگیر پدیده فرونشست زمین هستند
فرونشست زمین پدیده‌ای با قدمتی طولانی است که هر چه خشکسالی ادامه می‌یابد و برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی هم افرایش دارد، فرونشست زمین هم مانند سریالی تکراری ادامه دارد.
مهدیه قمری | شهرآرانیوز؛ «پدیده فرونشست زمین تهدیدی برای حیات انسان و تخریب شهر‌ها و روستا‌های کشور و به‌طور ویژه خراسان رضوی است»؛ این جمله را محمود ارجمند شریف، مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی، در حالی در گفتگو با خبرنگار شهرآرانیوز اعلام می‌کند که نشست‌ها و جلسات مختلفی برای یافتن و شناسایی راهکار‌های جلوگیری از فرونشست زمین برگزار شده و فقط یک اراده جمعی می‌خواهد تا این راهکار‌ها اجرایی شوند.
لزوم کنترل برداشت بی‌رویه آب از چاه‌های مجاز و غیرمجاز در خراسان رضوی
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با اشاره به اینکه برداشت آب زیرزمینی از آبخوان‌های آبرفتی، مهم‌ترین عامل تشدید پدیده فرونشست زمین است، اظهار می‌کند: بیش از ۶۰ درصد دشت‌ها در استان کماکان با پدیده فرونشست زمین روبه‌رو هستند و روز‌به‌روز بر تعداد آن‌ها و وسعت پهنه‌های درگیر افزوده می‌شود.
ارجمند شریف با اشاره به اینکه خراسان رضوی دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک است و منابع آب سطحی و زیرزمینی آن نیز با محدودیت‌های ذاتی بسیار زیادی روبه‌رو است، اما کماکان و بی‌توجه به این واقعیت با شتاب باورنکردنی، بیشتر از توان آبخوان و بیشتر از مقدار آب تجدیدپذیر سالانه، از منابع آب زیرزمینی برداشت می‌شود، یادآوری می‌کند: تنها راه نجات و رمز ماندگاری، کاهش میزان برداشت‌ها از منابع آب زیرزمینی، متناسب با مقدار آب تجدیدپذیر سالانه است.
او متذکر می‌شود: آمار و اطلاعات نشان می‌دهند که در حال حاضر حدود ۹۰ درصد برداشت‌ها، از منابع آب زیرزمینی و حدود ۱۰ درصد نیز از منابع آب سطحی صورت می‌گیرد. بر این اساس، توسعه استان در بخش کشاورزی، صنعت و شرب به‌شدت وابسته به منابع آب زیرزمینی است. الگوی مصرف در بخش آب زیرزمینی، حاکی از برداشت حدود ۸۱ درصدی منابع برای کشاورزی، ۱۴ درصد برای شرب و بهداشت در شهر‌ها و روستاها، ۳ درصد در بخش صنعت و ۳ درصد باقیمانده نیز در بخش خدمات است.
بر این اساس، مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی معتقد است اگرچه استفاده از آب برای کشاورزی، تأمین غذا و امنیت غذایی جامعه مهم است و نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت، اما زمانی که ابرچالشی به نام فرونشست خودنمایی می‌کند و زیرساخت‌های استان و امنیت روانی جامعه را به شدت تهدید می‌کند، لازم است در نگاه به موضوع تجدیدنظر شود و با درنظر گرفتن این وضعیت چندوجهی، در راستای راه‌حل‌های پیشنهادی گام برداشت؛ که مهم‌ترین آن‌ها، کاهش برداشت از آبخوان‌ها است.
پدیده پیش‌رونده فرونشست و ناتوانی زمین برای تحمل آن
فرونشست پدیده‌ای پیش‌رونده است و به مرور زمان عوارض آن مانند سرطان خودنمایی می‌کند. ارجمند شریف با اشاره به این نکته تصریح می‌کند: اگر چه پدیده فرونشست به مرور زمان و در انتهای چرخه تکاملی خود، کاهش می‌یابد، اما این نه‌تنها به معنای کاهش یا برطرف‌شدن بحران نیست، بلکه حاکی از فرارسیدن مرگ آبخوان‌ها است. در این زمان، دیگر آبخوان‌ها ظرفیت لازم را برای ذخیره آب ندارند و عوارض آن، از جمله ایجاد درز و شکاف، ترک‌ها و ریزش و ... در سطح وسیعی از دشت‌ها خودنمایی خواهند کرد.
ریزش یا فرونشست؛ مسئله این است
چندی قبل خبر‌هایی درخصوص ریزش بخش‌هایی از خیابان‌های مشهد به گوش رسید. ارجمند شریف در این خصوص می‌گوید: حدود ۱۰۰ رشته قنات در مشهد از گذشته وجود داشته که در حال حاضر، به دلیل افت سطح آب زیرزمینی و عدم تغذیه، غیرقابل استفاده شده‌اند. بیشتر این قنات، در زیر معابر شهری قرار دارند و دلیل گاه و بی‌گاه ریزش آسفالت در برخی خیابان‌ها هستند.
به باور مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی، این ریزش‌ها در مقایسه با آسیب‌های فرونشست که سطح بسیار وسیعی را متاثر می‌کنند، خیلی نگران‌کننده نیستند و در صورت شناسایی مسیر عبور قنات‌ها و رعایت الزامات فنی و مهندسی در زمان ساخت‌وسازها، قابل کنترل هستند.
او با اشاره به اینکه، براساس بررسی‌های انجام‌شده در محدوده شهر مشهد، فرونشست در بخش‌هایی از محدوده شهری وجود دارد و بر ضرورت کنترل برداشت‌ها در محدوده شهری تأکید می‌کند.
ارجمند شریف می‌افزاید: براساس نتایج یک مدل‌سازی، اگر برداشت آب را کنترل کرده و میزان برداشت‌های فعلی را به کمتر از یک سوم برسانیم، می‌توانیم از روند پیش‌رونده فرونشست جلوگیری کنیم.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
