جایگاه آبروی مؤمنان

یکی از زیبایی‌های دین ما اهمیتی است که در این دین برای آبروی دیگران و حفظ این آبرو قائل هستیم. در معارف دینی به ما دستور داده شده است صفت الهی داشته باشیم و سعی کنیم مثل خدا باشیم؛ یعنی اگر او پرده‌پوشی و ستاری می‌کند، ما نیز گناه دیگران را بپوشانیم، نه آنکه فریاد بزنیم که گفته‌اند: «خداوند می‌بیند و می‌پوشاند و مردم نمی‌بینند و فریاد می‌زنند».

در روایات ما بر این موضوع، بسیار تأکید شده و با تعابیر و روایات اعجاب‌آوری، به آن اشاره شده است. در روایت معروفی، امام‌صادق (ع) می‌فرمایند: «المؤمنُ اعظمُ حرمه من الکعبه؛ حرمت مؤمن از حرمت کعبه بالاتر است». برای مسلمانان، مقدس‌ترین مکان کعبه است که قبله همه مسلمانان است و همه به‌سمت آن نماز می‌خوانند و عبادت می‌کنند. در این حدیث، اما امام‌صادق (ع)، حرمت مؤمن و حفظ آن را حتی از این خانه مقدس که یگانه مظهر خداپرستی بر روی زمین است، بالاتر بیان می‌کنند.

کعبه مقدس با آ‌ن‌همه عظمت و تقدس را درنظر بگیرید و به این موضوع فکر کنید چه گناه بزرگی است که فردی بخواهد آن را خراب کند! حال افراد زیادی هستند که در زندگی روزمره، مؤمنی را در جمعی خراب و آبروی او را با انواع گناهان خدشه‌دار می‌کنند. با دقت در رفتار‌های خود و مطالعه بیانات امامان، می‌توانیم به اهمیت رفتار‌های خویش پی ببریم.

این حدیث با بیانی دیگر از امام تکمیل می‌شود؛ روزی آن حضرت به کعبه نگاه کردند و فرمودند: «ای کعبه! خوشا به حال تو، خداوند چقدر تو را بزرگ و حرمتت را گرامی داشته است! به خدا قسم، حرمت مؤمن از تو بیشتر است؛ زیرا خداوند تنها یک چیز را از تو حرام کرده، ولی از مؤمن سه چیز راحرام کرده است: مال، جان و آبرو، تا فردی به او گمان بد نبرد». جمله آخر این روایت، نکته مهمی را یادآوری می‌کند و آن اینکه زمینه این تخریبِ وجهه و آبروی دیگران، یعنی همان «گمان بد بردن به مؤمنان»، در اسلام حرام و نهی شده است.

آیه معروفی که غیبت کردن را حرام کرده است، سه بخش دارد. خداوند در سوره حجرات می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لاتَجَسَّسُوا وَ لایَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا ا... إِنَّ ا... تَوّابٌ رَحِیمٌ؛ اى کسانى که ایمان آورده‌اید، از بسیارى از گمان‌ها بپرهیزید؛ زیرا بعضى گمان‌ها گناه است و (هرگز در کار دیگران) تجسس نکنید و هیچ‌یک از شما دیگرى را غیبت نکند. آیا فردی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ (بی‌تردید همه) شما از این امر کراهت دارید. تقواى الهى پیشه کنید که خداوند، توبه‌پذیر و مهربان است». این آیه شریف، در بخش اول، گمان بد بردن به دیگران را حرام، اعلام و از آن نهی می‌کند.

بعد سخن از خودداری از تجسس در کار دیگران است و پس از آن از زشتی غیبت کردن می‌گوید؛ این یعنی این گناه آن‌قدر پیش خدای تعالی بد است و آن‌قدر حفظ آبروی مؤمن برای خدای بزرگ مهم است که زمینه‌های بردن آبروی دیگران را هم حرام و از آن نهی کرده است؛ اینکه حتی حق نداری گمان منفی از مؤمنی به ذهنت راه دهی که در روایات داریم حتی وظیفه داری کار ناپسندی را که از مؤمنی می‌بینی، توجیه کنی و او را مبرا بدانی.

در گام بعدی خداوند از تجسس در کار دیگران و اینکه فردی بخواهد عیوب دیگران را افشا کند، نهی می‌کند که امیرالمؤمنین (ع) در روایت زیبایی می‌فرمایند: «بدترین عیب آن است که از عیوب خود فراموش کنی و به عیوب دیگران، مشغول شوی»؛ که گفت: عیب کسان منگر و احسان خویش/ دیده فرو بر به گریبان خویش!

و در بخش سوم از زشتیِ بردن آبروی دیگران با غیبت کردن می‌گوید که وقتی آبروی شخصی را می‌بری، مانند آن است که بر صورت او پنجه می‌کشی و حتی طبق این آیه شریفه، مثل آن است که گوشت مرده‌ای را جدا کنی و بخوری. بی‌تردید حفظ حرمت‌ها و حفظ آبروی دیگران و مهم بودن پرده‌پوشی و مشغول شدن به عیوب خود و برطرف کردن آن‌ها، می‌تواند جامعه زیبایی برای ما بسازد که دستورات زیبای اسلام، همه از همین سنخ و به همین زیبایی است.