سلوک امام صادق (ع) قیام به کلمه است

حدیث، نقش شمشیر را دارد در جهاد تبیین. شمشیری که نمی‌کشد، حیات می‌بخشد. به هر تکرار، جانی را تازه می‌کند. جهانی را به معرفت و درک روشنی برمی انگیزد. ظلمت را، رذالت را، پلشتی را، زشتی را که سربازان شیطان اند می‌تاراند. نسبت هر حدیث به رفتار‌های ناپسند، نسبت بسم ا... است با جن. همین طور که بسم ا...، با روشن کردن فضا اصحاب تاریکی را می‌تاراند، حدیث صادقی هم، زرهِ دروغ را می‌درد. با توجه به ماندگاری و کارکرد مستمر فرهنگ و مکتب جعفری است که می‌توان به صراحت گفت، قیام به کلمات، ماندگارتر و مؤثرتر از قیام به سیف است. این را در سلوک امام جعفر صادق (ع) به خوبی می‌توان خواند.

حضرت ایشان، ضمیر مردمان را ماناتر از زمینشان یافتند و با افشاندن بذر کلمات روشن به تربیت انسان به قاعده ایمان همت کردند. تاریخ گواه است که هم زمان با قیام امام صادق (ع) به حدیث و دانش و معرفت، عموشان جناب زید قیام به سیف کرد و راهش را هم جناب یحیی – که در میامی نزدیک مشهد– دفن است ادامه داد، اما کیست که نداند گستره اثرگذاری امام چنان وسیع‌تر بود که احیای نام جناب زیدِ شهید هم در پرتو انوار امامت میسر شده است.

جالب است که هم خط امام صادق (ع) در جبهه فقاهت و معرفت و روشن اندیشی ادامه دارد و هم مشرب جناب زید، راه خود را می‌رود.  کیست که در تعظیمِ مکتب امام تمام قد برنخیزد؟ باور شیعه این است که امام همواره بهترین تصمیم را می‌گیرد. مؤثرترین راه را انتخاب می‌کند. مصون‌ترین شیوه را برمی گزیند. همه تصمیم هایش -نیز- به عصمت غنی سازی می‌شود. امام صادق (ع) به نوشته مرحوم کلینی، با ۶۵ سال عمر، طولانی‌ترین زندگی را در میان امامان شیعه داشته اند. ایشان تمام دوره زندگی را در مدینه گذراندند و فقط برای حج یا برخی الزامات سیاسی، سفر‌های کوتاهی به مکه یا عراق داشتند. دوران زندگی امام مصادف با ۱۰ تن از خلفای اموی به نام‌های عبدالملک بن مروان، ولید بن عبدالملک (ولید اول)، سلیمان بن عبدالملک.

عمر بن عبدالعزیز، یزید دوم، هشام بن عبدالملک، ولید دوم، یزید سوم، ابراهیم بن ولید، مروان دوم و دو تن از خلفای عباسی به نام‌های سفاح و منصور بود. در همه این دوران، امام با جهاد کلمات، به ساختارسازی برای معارف اهل بیت پرداختند. به دیگر عبارت، کربلای امام صادق (ع)، گستره‌ای است بی مرز و بی زمان و محدودیت ناپذیر.
آن روز با ۴ هزار شاگرد، چراغ دار راه مردم بودند و امروز با بی شمار ستاره، صراط مستقیم را برای مردمان امروز و فردا روشنایی و ایمنی می‌بخشند. هزاران مرجع در طول تاریخ، همان خط نورانی را پی می‌گیرند و زنده بودن حدیث و کلمه و ماندگاری آن را نشان می‌دهند.