گله شهروندان از وجود طعم و بو در آب آشامیدنی/ آب کپک زده است

قاسمی - شیلنگ آب را مانند اسلحه‌ای آماده شلیک، در دستش نگه داشته و آماده فرمان دادن است. چند نفر از اهالی خیابان حر ۳۰ در شهرک شهید رجایی هم که دوروبر مرد میان سال ایستاده اند اطراف را می‌پایند و همین که ما را می‌بینند، رسیدنمان را به او خبر می‌دهند. مرد بعد از آنکه مطمئن می‌شود از روزنامه آمده ایم فرمان باز کردن شیر آب را می‌دهد. «بو کنید، چه بویی می‌دهد؟» خم می‌شویم و آب را بو می‌کشیم. بوی نامطبوعی به مشام می‌رسد، بوی آبی که چند ماه در ظرفی دربسته مانده است یا آبی که در ظرفی کثیف ریخته اند. مرد که مطمئن می‌شود بوی بد آب را احساس کرده ایم، فرمان بعدی را صادر می‌کند و چند ثانیه بعد شیر آب گرم هم باز می‌شود. آن وقت است که بوی واقعی آب توی هوا منتشر می‌شود. بهترین توصیف برای این بو همان است که اهالی می‌گویند: آب کپک زده! خانمی با چادر رنگی به سر، یک لیوان شیشه‌ای را به دست همسرش می‌دهد که هنوز شلنگ آب را در دست نگه داشته است. لیوان آب را پر و دست به دست می‌کنند و به ما می‌رسانند، طعم آب گندیده می‌دهد.

آب آشامیدنی مان کپک زده است
ایوانی بالاخره شلنگ آب را به حال خود رها می‌کند و دستی به سر و روی خیس شده اش می‌کشد. هنوز عصبانی است، عصبانی از مصرف آب آشامیدنی‌ای که طعم و بوی بدی دارد و کاری هم از دستش ساخته نیست. می‌گوید: خانم، آب چیزی نیست که بگویم: جهنم، مصرف نمی‌کنیم، مگر می‌شود آب نخورد؟ مگر می‌شود چای جلوی مهمان نگذاشت. خودمان ناراحتیم و پیش دیگران شرمنده و خجالت زده. یک استکان چای نمی‌توانیم جلوی مهمان بگذاریم. می‌دانیم چه واکنشی نشان می‌دهند، یا چای جلویشان سرد می‌شود یا اینکه به زور آن را می‌خورند تا به ما برنخورد. خانم ایوانی که جلو در خانه ایستاده است می‌گوید: خودمان هم در عذابیم. بچه‌ها مدام غر می‌زنند و می‌گویند دیگر آب هم نمی‌شود خورد. چند روز پیش عروسم بعد از خوردن یک لیوان آب حالش به هم خورد و گفت: «طعم آب کف استخر را می‌دهد.»

آب معدنی به جای آب آشامیدنی
مصرف آب معدنی در محدوده سیدی تقریبا زیاد است. این را یکی از کاسبان محل می‌گوید و با یک حساب سرانگشتی و چند مثال برایمان توضیح می‌دهد. «اهالی اینجا توان مالی بالایی ندارند، اما تا جایی که بتوانند به جای مصرف آب آشامیدنی که طعم و بوی نامطلوبی دارد، از آب معدنی استفاده می‌کنند. خیلی‌ها هم البته نمی‌توانند آب معدنی بخرند، چون اصلا با دخل و خرجشان جور در نمی‌آید. بیکی از مشتریان این مغازه که ۲۰ سال ساکن محله سیدی است در ابتدا از پیگیری هایش سخن می‌گوید که تا کنون نتیجه‌ای نداشته و همین سبب شده است راه دیگری برای حل مشکلش بیابد؛ «آب معدنی هم خیلی گران است، با وجود این، چون بچه کوچک دارم، نمی‌خواهم آبی را که معلوم نیست چقدر کیفیت دارد به خوردش بدهم ناچارم آب معدنی بخرم.»

بیمار نشویم خوب است!
«طعم بد آب یک طرف، نگرانی از آلودگی و بیماری طرف دیگر.» این را یکی از اهالی محدوده توس ۷۵ می‌گوید که معتقد است آب آشامیدنی شان کیفیت مناسبی ندارد و حتی نگران آلودگی آن است. مرتضی امیرخوانی می‌گوید: وقتی آب آشامیدنی چنین طعمی دارد، حتما اشکالی وجود دارد. برخی همسایه‌ها می‌گویند احتمالا مخازن فرسوده هستند یا شاید آب آشامیدنی ما از چاه تأمین می‌شود که چنین طعمی دارد.

چون پایین شهریم باید آب بی کیفیت مصرف کنیم؟
«انگار یک تکه آهن توی لیوان آبم زنگ زده است.» این توصیف یکی از ساکنان خیابان میثم تمار است از آب مصرفی شان. می‌گوید: آب مشهد یکدست نیست. یکی از اقوام ما ساکن محدوده وکیل آباد است. آب بسیار خوش طعمی دارند. اما آب آشامیدنی ما که ساکن پایین شهریم افتضاح است. چرا آب مشهد یکدست نیست؟ ریحانه حسن زاده ادامه می‌دهد: مشهد به این بزرگی با این همه مسافر و مهمانی که دارد، چرا باید وضعیت آب آشامیدنی اش این گونه باشد؟

ایجاد طعم و بوی آب در فرآیند تصفیه
معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب مشهد در پاسخ به دغدغه آن دسته از اهالی که از طعم و بوی آب گله دارند می‌گوید: در منابع تامین آب مانند سدها، به دلیل وجود نور و اکسیژن امکان رشد جلبک‌ها فراهم است. جلبک نیز متابولیسم دارد که در فرایند تصفیه ایجاد بو می‌کند. در این جریان ساختار سلولی جلبک شکسته می‌شود تا آب آشامیدنی سالمی به دست مردم برسد این درحالی است که اگر جلبک‌ها از آب گرفته نشوند هیچ طعم و بویی در آب ایجاد نمی‌شود و اصلا کسی متوجه این مسئله هم نخواهد شد، اما این از نظر سلامتی مشکل‌ساز است؛ بنابراین برای سالم کردن آب، چنین فرایندی را اجرا می‌کنیم. به گفته آقایی در این میان حس بویایی افراد متفاوت است، برخی اصلا آن را احساس نمی‌کنند، برخی از آن به عنوان بوی کپک و برخی هم به عنوان بوی ماهی یاد می‌کنند.

پروژه‌ای برای یکسان سازی کیفیت آب مشهد
یکسان نبودن کیفیت آب در مناطق مختلف شهری موضوع دیگری است که آن را با مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد درمیان می‌گذاریم. به گفته اسماعیلیان  آب شرب مشهد از منابع مختلفی، چون سدها، چشمه ها، قنات‌ها و چاه‌ها (برخی از چاه‌ها داخل شهر و برخی بیرون شهر قرار دارند) تأمین می‌شود که کیفیت این منابع با هم متفاوت است. اما ما تمام منابع آب را بررسی شده و همه منابع حد مجاز آب شرب را دارند و هیچ کدام خارج از استاندارد بهره برداری نیستند.» اسماعیلیان با بیان این مطلب و پذیرفتن اینکه آب برخی از مناطق مشهد کیفیت پایین‌تری نسبت به دیگر مناطق دارند می‌گوید: این تنوع منابع سبب شده است مطلوبیت آب در برخی مناطق بیشتر باشد، یعنی در جایی ممکن است آب شرب طعم بهتری داشته باشد و جایی کمتر و به همین دلیل است که در این مناطق شهروندان از طعم یا بوی آب گله دارند هرچند که دلایل دیگری مانند راکد ماندن آب در شبکه و یا اشکالات دیگر شبکه هم ممکن است وجود داشته باشد که باعث بدطعمی یا بوی بد آب شود. در چنین مواردی مورد بررسی و مشکل برطرف می‌شود؛ بنابراین اسماعیلیان مسئله اصلی آب مشهد را مختلف بودن منابع تأمین آب شرب می‌داند و بر همین اساس از پروژه‌ای در دست اقدام سخن می‌گوید که با اجرای آن آب منابع مختلف مشهد مخلوط و تقریبا یکدست می‌شود. به گفته او پروژه از این قرار است که خطوط کل چاه ها، به ویژه چاه‌های داخل شهر که آب مشهد از آن‌ها تأمین می‌شود جمع آوری و به مخازن آب انتقال می‌یابند و پس از اختلاط آب با دیگر منابع کیفیت آب مشهد از مطلوبیت بالاتری برخوردار و یکسان می‌شود.
او با بیان اینکه اکنون ۵۲ درصد این پروژه اجرا شده است، این وعده را می‌دهد که تا ۲ سال دیگر پروژه تمام و کیفیت آب در مناطق مخالف مشهد یکسان شود و آن بخش‌هایی از شهر که آب آشامیدنی شان مطلوبیت کمتری دارد، از آب خوش طعم تری برخوردار شوند.
اسماعیلیان توضیح می‌دهد: ۲ هدف در اجرای این پروژه داریم: اول اینکه این اتفاق منجر به افزایش ظرفیت تأمین آب شود، دوم اینکه با اختلاط این آب کیفیت آب یکسان شود.
او یادآور می‌شود: اکنون ۴۵۰ حلقه چاه برای تأمین آب مشهد وجود دارد که تنها ۱۵۰ حلقه از آن‌ها در مدار بهره برداری قرار دارند، بنابراین در این شرایط که چندان با مشکل کمیت آب روبه رو نیستیم، در صورت مشکل داشتن یک منبع که ممکن است مشکلاتی در آب آشامیدنی ایجاد کند، آن را به راحتی از مدار خارج می‌کنیم. ضمن اینکه قرار است با استفاده از سرمایه گذاری بخش خصوصی اقدامات اصلاحی دیگر نیز در زمینه چاه‌های مشهد صورت گیرد.
او در پایان وعده می‌دهد شرکت آب و فاضلاب مشکل شهروندانی را که گله خود را به اطلاع رسانده اند بررسی و نتیجه آن را به روزنامه اعلام کند.