بافت‌های فرسوده؛ چالش یا فرصت؟

امیر رضاوثوقی| عصر روز پنجشنبه، پنجمین نشست تخصصی نمایشگاه فرصت‌های سرمایه‌گذاری و اقتصاد شهری مشهد با موضوع چالش‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بافت‌های ناکارآمد شهری در محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی مشهد برگزار شد. این نشست تخصصی با حضور نوروزی، رئیس کمیسیون اقتصادی شورای شهر مشهد، ملک‌الساداتی، مجری پروژه شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری خراسان‌رضوی، فتحانی، معاون سازمان‌دهی و بازآفرینی شهری، مختاری، معاون برنامه‌ریزی بنیاد مستضعفان انقلاب و اولاد، کارشناس اقتصاد شهری روز پنجشنبه ۱۴ آذر برپا شد.

نتیجه سیاست‌های شکست خورده
رئیس کمیسیون اقتصادی و سرمایه‌گذاری شورای شهر مشهد در این نشست با بیان اینکه ایجاد مناطق حاشیه شهر، نتیجه سیاست‌های اقتصادی شکست‌خورده مدیران کشوری است، گفت: در حال حاضر بیش‌از یک‌سوم جمعیت مشهد حاشیه‌نشین هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش مهاجرت به مشهد، از مهم‌ترین دلایل رشد حاشیه‌نشینی این شهر در سال‌های گذشته است. احمد نوروزی، نبود مدیریت در برنامه‌ریزی و ثبات قوانین را از مشکلات نوسازی بافت‌های ناکارآمد دانست و گفت: باز‌آفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری در‌گرو مشارکت و رضایت سرمایه‌گذاران است که متأسفانه حمایت و پشتیبانی از این افراد آن‌گونه‌که انتظار می‌رود، صورت نمی‌گیرد. وی افزود: سرمایه‌گذاران به‌دلیل ثبات‌نداشتن ضوابط و مقرارت، تغییر سیاست‌های شهری و تحمیل هزینه‌های بی‌مورد به پروژه‌های بازآفرینی در بافت‌های فرسوده، میل و رغبتی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارند.
رئیس کمیسیون اقتصادی شورای شهر مشهد درباره راهکار‌های جذب سرمایه‌گذار در بافت‌های ناکارآمد شهری گفت: ایجاد ثبات سیاست‌گذاری که تغییر و تحولات تصمیم‌گیری در حوزه سیاست‌های شهری را به حداقل می‌رساند، از‌طریق ایجاد مدیریت واحد در امور اجرایی سبب افزایش جذب سرمایه‌گذار در بافت فرسوده می‌شود. وی تأکید کرد: حمایت و اعتماد به بخش خصوصی می‌تواند سبب جذب سرمایه‌گذار در بافت فرسوده و تسریع در اجرای طرح‌های توسعه‌ای در این مناطق شود.

نقش اساسی توسعه گر‌ها
در ادامه معاون برنامه‌ریزی بنیاد مستضعفان با اشاره‌به نقش توسعه‌گر‌ها در احیای بافت‌های فرسوده شهری گفت: علت اینکه ما در ایران نمی‌توانیم این بافت‌ها را احیا کنیم، نداشتن توسعه‌گر است؛ کسی که فکر خلاق هر پروژه است و با تزریق حداکثر ۵‌درصد سرمایه به پروژه‌های بازآفرینی شهری، وظیفه تسهیلگری را برعهده دارد.
خسرو مختاری درباره نقش شهرداری‌ها در احیای بافت‌های فرسوده گفت‌: شهرداری به‌عنوان مدیریت شهری می‌تواند شرکت‌های توسعه‌گر را وارد این نوع پروژه‌ها کرده و با نظارت بر عملکرد آن‌ها نوسازی بافت‌های ناکارآمد را به بهترین شکل مدیریت کند. وی افزود‌: اگر نحوه تقسیم سود ساخت‌و‌ساز در مناطق فرسوده به‌گونه‌ای باشد که ابتدا مالک، سپس سرمایه‌گذار بیشترین سود را ببرد، رغبت عمومی به شرکت در این طرح‌ها افزایش خواهد یافت.

اعتماد به بخش خصوصی
در ادامه نشست، معاون سازمان بازآفرینی شهری کشور نیز با بیان شاخص‌های آماری در‌خصوص اهمیت بافت‌های ناکارآمد شهری گفت‌: در حال حاضر ۲۱‌میلیون نفر از جمعیت کشور در حاشیه ۵۴۳‌شهر کشور زندگی می‌کنند که این حجم جمعیت، نشان‌دهنده اهمیت این بافت‌ها برای سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی شهری است.
علی فتحانی با اشاره‌به نقش بخش خصوصی در حل مشکل بافت‌های فرسوده گفت: بهترین راه‌حل برای رفع مشکل بافت‌های فرسوده، اعتماد به بخش خصوصی است، اما ضریب خطر سرمایه‌گذاری در این مناطق به‌دلیل مالکیت‌های پراکنده و نبود اطلاعات سبب شده است بخش خصوصی در ورود به پروژه‌های بافت فرسوده احتیاط کند. وی افزود: مشکل اصلی در این بخش همکاری‌نکردن دستگاه‌های دولتی است که سازمان بازآفرینی با تشکیل ستاد‌های بازآفرینی به‌دنبال حل سریع‌تر این مشکلات است.

مشکل یکپارچه سازی
در ادامه سعید ملک‌الساداتی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی، به بررسی تملک زمین‌های بافت ناکارآمد به‌عنوان جدی‌ترین چالش در سرمایه‌گذاری این بافت‌ها پرداخت و گفت: همیشه در چنین مناطقی، مشکل یکپارچه‌سازی داریم، زیرا صاحبان زمین ترجیح می‌دهند زمین‌های خود را نگه دارند تا به بیشترین قیمت به فروش برسانند؛ اتفاقی که در منطقه ثامن مشهد در اطراف حرم مطهر رضوی رخ داد و افزایش قیمت زمین‌ها سرمایه‌گذاری در این بخش را برای سرمایه‌داران توجیه ناپذیر کرد تا عملا این طرح در قالب‌های محدودتر اجرا شود.
محمود اولادی، کارشناس اقتصاد شهری نیز، با اشاره‌به مهجور‌ماندن چرایی ایجاد بافت‌های ناکارآمد شهری گفت: کارشناسان به‌جای بررسی چگونگی مدیریت بافت‌های ناکارآمد باید بیشتر به بررسی ساختار اجتماعی این بافت‌ها و چرایی به‌وجود‌آمدن آن‌ها بپردازند تا متناسب‌با ساختار این بافت‌ها رویکرد‌های مختلف و منحصر‌به‌فردی را پیش گیرند.